Historyczny krach na rynku kryptowalut: 19 miliardów dolarów zlikwidowanych w 24 godziny

Najważniejsze w punktach

• W weekend 10-11 października 2025 zlikwidowano pozycje leveraged o wartości ponad 19 miliardów dolarów – największe wydarzenie tego typu w historii kryptowalut
• Bitcoin spadł o 14% do 104,782 USD, Ethereum o 17% do 3,700 USD, a niektóre altcoiny straciły 40-70% wartości
• Główne przyczyny: zapowiedź 100% ceł na Chiny przez prezydenta Trumpa, cienka płynność w weekend oraz problem z oracle USDe na giełdzie Binance
• “Insider whale” otworzył krótkie pozycje tuż przed ogłoszeniem Trumpa, zarobiając 192 miliony dolarów, co wzbudziło podejrzenia o manipulację rynkiem
• Rynek odbił się w poniedziałek – Bitcoin powrócił powyżej 115,000 USD, a Ethereum do 4,100 USD dzięki zakupom instytucjonalnym
• Tragiczny kontekst: ukraiński trader kryptowalut Konstantin Galish znaleziony martwy w Lamborghini, prawdopodobnie w wyniku samobójstwa związanego ze stratami finansowymi

Największa likwidacja w historii krypto

Weekend 10-11 października 2025 roku zapisze się w annałach rynku kryptowalut jako jeden z najbardziejbrutalnych okresów w jego historii. W ciągu zaledwie 24 godzin zlikwidowano pozycje z dźwignią finansową o łącznej wartości przekraczającej 19 miliardów dolarów, co według firmy analitycznej CoinGlass stanowi największe pojedyncze wydarzenie likwidacyjne w dziejach kryptowalut.

Bitcoin, flagowa kryptowaluta, spadła z poziomu 122,574 USD w piątek do minimum 104,783 USD, tracąc ponad 14% wartości i 380 miliardów dolarów kapitalizacji rynkowej w ciągu kilku godzin. Ethereum ucierpiało jeszcze bardziej, spadając o około 17% do poziomu 3,700 USD. Jednak prawdziwa rzeź dotknęła altcoinów – tokeny takie jak Solana, Sui czy popularne memecoin’y straciły od 40% do nawet 70% wartości w ciągu kilku minut.

Skala kataklizmu była bezprecedensowa. Ponad 1,6 miliona kont handlowych zostało “zrektowanych” (całkowicie zlikwidowanych), a łączna kapitalizacja rynku kryptowalut spadła z 4,24 biliona do 3,79 biliona dolarów.

Efekt domina i cienka płynność weekendowa

Eksperci podkreślają, że nie była to zwykła wyprzedaż spot, lecz mechaniczne, wymuszone wydarzenie deleveragingowe. Płynność na rynku, która już w weekendowe godziny jest ograniczona, wyparowała niemal natychmiast, gdy animatorzy rynku wycofali swoje oferty. Stworzyło to błędne koło: cienkie księgi zleceń oznaczały, że wymuszone likwidacje miały ogromny wpływ na cenę, co z kolei wywoływało kolejne likwidacje.

Co wywołało krach? Taryfowa groźba Trumpa i geopolityka

Bezpośrednim katalizatorem krachu było piątkowe ogłoszenie prezydenta USA Donalda Trumpa, który zagroził nałożeniem 100% ceł na towary z Chin “ponad i poza” istniejące już taryfy. Trump napisał na platformie Truth Social: “Właśnie dowiedzieliśmy się, że Chiny zajęły niezwykle agresywne stanowisko w sprawie handlu, wysyłając wyjątkowo wrogi list do świata”.

Post Trumpa był odpowiedzią na niedawne ograniczenia handlowe nałożone przez Chiny na metale ziem rzadkich i powiązane technologie. Chiny są największym producentem tych metali na świecie, niezbędnych do produkcji baterii, telewizorów płaskich, a nawet myśliwców.

Skutki ogłoszenia Trumpa nie ograniczyły się do rynku kryptowalut. Indeks S&P 500 spadł o 2,7%, Nasdaq o 3,49%, a Dow Jones o 1,9% do zamknięcia sesji w piątek. Cena ropy spadła o prawie 4%, a rentowność 10-letnich obligacji skarbowych USA zmalała o prawie 10 punktów bazowych, gdy inwestorzy uciekali do bezpiecznych aktywów.

Deeskalacja i odreagowanie rynków

W niedzielę wieczorem Trump złagodził retorykę, pisząc: “Nie martwcie się o Chiny, wszystko będzie dobrze! USA chcą pomagać Chinom, a nie im szkodzić!!!” Sekretarz skarbu Scott Bessent potwierdził w poniedziałkowy poranek, że administracja “znacząco zdeeskalowała” napięcia handlowe z Chinami.

Rynki pozytywnie zareagowały na zmianę tonu. W poniedziałek Bitcoin odbił do poziomu około 115,000 USD (wzrost o 3% w ciągu 24 godzin), a Ethereum do 4,130 USD (wzrost o 9%). Łączna kapitalizacja rynku kryptowalut powróciła powyżej 4 bilionów dolarów.

Kontrowersyjny “insider whale” i podejrzenia manipulacji

Crash wzbudził poważne pytania o integralność rynku. Szczególną uwagę przyciągnął anonimowy “insider whale”, który rzekomo otworzył masywną krótką pozycję na Bitcoinie i Ethereum zaledwie kilka minut przed ogłoszeniem Trumpa na giełdzie Hyperliquid.

Ten sam trader zarobił około 192 miliony dolarów na swoich krótkich pozycjach podczas krachu. W niedzielę ten sam portfel otworzył kolejny ogromny zakład: krótką pozycję o wartości 163 milionów dolarów na Bitcoina z 10-krotną dźwignią, która już przyniosła około 3,5 miliona dolarów zysku. Pozycja zostanie zlikwidowana, jeśli Bitcoin wzrośnie do 125,500 USD.

Timing tych transakcji doprowadził wielu w społeczności krypto do określenia tradera mianem “insider whale”, z spekulacjami, że ich pozycje mogły nawet przyczynić się do kaskady likwidacji o wartości 19 miliardów dolarów w weekend.

Problem z USDe na Binance

Dodatkowym czynnikiem pogłębiającym chaos był depeg stablecoina USDe na giełdzie Binance. Cena USDe spadła z około 1 USD do 0,65 USD na Binance podczas krachu. Według Guy Younga, założyciela Ethena Labs (twórcy USDe), problem był izolowany i związany z wewnętrznym problemem oracle na Binance.

Giełda używała danych oracle ze swojej własnej księgi zleceń, która miała cieńszą płynność, zamiast zewnętrznego feed cenowego. Niektórzy traderzy spekulują, że był to skoordynowany atak wykorzystujący funkcję “Unified Account” na Binance, która pozwala użytkownikom używać aktywów takich jak USDe jako zabezpieczenia.

Tragiczny ludzki wymiar kryzysu

Crash miał również tragiczny ludzki wymiar. W weekend 32-letni ukraiński trader kryptowalut Konstantin Galish (znany również jako Kostya Kudo) został znaleziony martwy w swoim Lamborghini w Kijowie. Policja bada sprawę jako możliwe samobójstwo.

Galish był prominentną postacią w społeczności krypto, prowadził platformę “Cryptology Key” oraz akademię tradingową. Według doniesień miał stracić około 30 milionów dolarów pieniędzy inwestorów podczas krachu rynkowego. Przed śmiercią miał wysłać bliskim wiadomość pożegnalną, wyrażając depresję związaną z trudnościami finansowymi.

To nie jedyny przypadek – w ciągu ostatniego tygodnia pojawiły się doniesienia o kilku samobójstwach i historiach traderów opuszczających krypto po ogromnych stratach w następstwie krachu rynkowego.

Reakcja instytucji i wielorybów

Podczas gdy drobni traderzy ponieśli ogromne straty, instytucje wykorzystały okazję do zakupów. BitMine Technologies, kierowana przez Thomasa Lee, nabyła 202,037 ETH podczas spadku po średniej cenie 4,154 USD, zwiększając swoje zasoby do 3 milionów tokenów (2,5% całkowitej podaży).

“Likwidacja krypto w ciągu ostatnich kilku dni stworzyła spadek cen ETH, z którego BitMine skorzystała” – powiedział przewodniczący BitMine Thomas Lee w oświadczeniu. “Zmienność tworzy delewaraging i może to powodować, że aktywa są sprzedawane ze znacznymi rabatami do fundamentów”.

Z kolei fundusze ETF na Bitcoina odnotowały mieszane wyniki. Według danych Farside, w pierwszym dniu handlowym po likwidacjach (13 października) z amerykańskich spotowych ETF-ów Bitcoin i Ethereum wypłynęło łącznie 755 milionów dolarów. Z funduszy Bitcoin wypłynęło 326,5 miliona, a z funduszy Ethereum aż 428,5 miliona.

Jednak BlackRock’s IBIT wyróżnił się na tle rynku, kontynuując napływy – w ciągu dwóch dni handlowych po krachu zanotował 134 miliony dolarów nowych wpłat, osiągając 10 kolejnych dni handlowych z napływami.

Perspektywy i lekcje z krachu

Analitycy określają ten event jako “konieczne wydarzenie deleveragingowe”, które oczyściło rynek z nadmiernej dźwigni finansowej. Stopy finansowania spadły do najniższego poziomu od trzech lat, co jest oznaką, że dźwignia wysycha – rodzaj resetu, który często otwiera drogę do bardziej zrównoważonego wzrostu.

“To był nie tyle crash, co bolesne – ale konieczne – wydarzenie deleveragingowe, które przekształciło trajektorię rynku i odsłoniło krytyczne słabości infrastruktury” – komentują eksperci z ChainUp.

Analitycy podzieleni co do dalszych ruchów

Niektórzy analitycy już dostrzegają oznaki potencjalnego short squeeze, jeśli niedźwiedzi momentum osłabnie, a sentyment byczy odzyska grunt pod nogami. Ash Crypto, który dokładnie przewidział korektę do połowy października, prognozuje, że Bitcoin osiągnie od 150,000 do 180,000 USD do końca czwartego kwartału, podczas gdy Ethereum będzie handlowane w zakresie od 8,000 do 12,000 USD.

Standard Chartered podniósł swój cel cenowy dla ETH na 2025 rok do 7,500 USD, powołując się na rekordowe napływy do ETF-ów i wzrost stablecoinów. Jednak inni analitycy ostrzegają, że rynek instrumentów pochodnych pozostaje kruchy, z otwartymi pozycjami na poziomach z 2021 roku, a ryzyka geopolityczne i ekspozycja na dźwignię stanowią ciągłe zagrożenia dla trajektorii odreagowania.

Co to znaczy dla inwestorów?

Krótkoterminowo: Rynek pokazał ekstremalną wrażliwość na czynniki makroekonomiczne i geopolityczne. Inwestorzy powinni być przygotowani na dalszą zmienność, szczególnie w kontekście napięć handlowych USA-Chiny i niepewności dotyczącej polityki Fed.

Dźwignia finansowa to miecz obosieczny: Wydarzenie to po raz kolejny udowodniło, jak niebezpieczny może być handel z wysoką dźwignią, szczególnie w weekendy, gdy płynność jest ograniczona. Ponad 1,6 miliona kont zostało całkowicie zlikwidowanych.

Znaczenie zarządzania ryzykiem: Inwestorzy, którzy stosowali odpowiednie stop lossy lub nie używali nadmiernej dźwigni, mogli przetrwać burzę. Ci, którzy weszli na maksymalnej dźwigni, stracili wszystko.

Okazje dla cierpliwych: Instytucje takie jak BitMine pokazały, że dramatyczne spadki mogą być okazją do zakupów dla tych, którzy mają kapitał i długoterminową perspektywę. Bitcoin i Ethereum odbiły się o 3-9% w ciągu 24 godzin po spadku.

Kwestie infrastruktury: Problemy z oracle na Binance i depeg USDe ujawniły słabości infrastruktury rynkowej, które mogą być wykorzystywane przez wyrafinowanych aktorów. Większa przejrzystość i nadzór regulacyjny mogą być nieuniknione.

Długoterminowy sentyment: Pomimo krachu, fundamenty rynku pozostają silne – rosnące adopcja instytucjonalna (JPMorgan wchodzi w trading krypto, Mastercard rozszerza USDC), rekordowe napływy do ETF-ów (przed krachem), oraz ciągły rozwój infrastruktury blockchain sugerują, że długoterminowy trend wzrostowy pozostaje nienaruszony.

Jak zawsze w krypto – zmienność to cena, którą płacimy za potencjalnie wysokie zwroty. Ci, którzy przetrwali poprzednie kryzysy i zachowali zimną krew, często wychodzili z nich zwycięsko.